Còn bất cập trên thị trường vàng

Không chỉ mua vàng đã khó, bán ra còn khó hơn. Bà Nguyễn Thị Nga (Hà Đông, Hà Nội) cho biết, mới đây, bà mang một chiếc kiềng vàng đi bán tại một cửa hàng vàng trên đường Trần Nhân Tông, song bị từ chối vì không có hóa đơn.

Với vàng có thương hiệu cũng rơi vào tình trạng tương tự. “Cụ thể, tại Công ty SJC, vàng miếng SJC, kể cả có hóa đơn nếu người dân mua của đơn vị khác như Doji, hay Phú Quý thì công ty cũng không mua. Trong trường hợp miếng vàng không còn hóa đơn, khách hàng mang đến cửa hàng để nhân viên kiểm tra có phải hàng của công ty bán ra hay không. Nếu đúng của công ty bán ra trước đó thì sẽ thu lại”- chị Kim Hoa (ở Hàm Long, Hoàn Kiếm) kể.

Thị trường vàng rơi vào cảnh khó mua, khó bán bắt nguồn từ đầu tháng 6, khi vàng miếng SJC được NHNN thực hiện bán ra cho 4 ngân hàng thương mại (NHTM) Nhà nước (Vietcombank, VietinBank, BIDV, Agribank) và Công ty SJC. Giá vàng miếng SJC được NHNN công bố và các đơn vị này không được bán cao hơn 1 triệu đồng/lượng so với giá công bố. Trong 5 đơn vị trên, chỉ có duy nhất Công ty SJC thực hiện mua lại vàng miếng SJC từ cá nhân, tổ chức, còn 4 NHTM không mua vào.

Số lượng điểm mua vàng miếng SJC không nhiều, các tiệm vàng nhỏ cũng không còn giao dịch loại vàng này khiến quy mô thị trường ngày càng thu hẹp.

Mới đây, NHNN đã có văn bản trả lời vấn đề này và được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Theo đó, NHNN cho biết, thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ về tiếp tục thực hiện các giải pháp quản lý thị trường vàng, từ 3/6/2024 đến nay, NHNN đã tổ chức bán vàng miếng SJC thông qua 4 NHTM nhà nước và Công ty SJC để bán trực tiếp vàng miếng tới người dân.

Từ khi tổ chức thực hiện phương án nêu trên, NHNN thường xuyên chỉ đạo các tổ chức thực hiện nghiêm túc phương án bán vàng miếng SJC; tăng cường kiểm tra, giám sát quy trình thực hiện bán vàng miếng tại các điểm bán vàng miếng SJC; đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật có liên quan, không để xảy ra vi phạm trong quá trình thực hiện; tăng cường công tác phòng, chống rửa tiền trong hoạt động bán vàng; đảm bảo việc tổ chức thực hiện bán vàng miếng SJC được hiệu quả, đúng mục tiêu.

"Vì vậy, trường hợp khách hàng có kiến nghị về cách thức bán vàng miếng SJC bằng phương thức trực tiếp hay đăng ký trực tuyến của Công ty SJC, đề nghị khách hàng liên hệ với Công ty SJC qua các kênh thông tin điện tử hoặc đến trực tiếp các điểm kinh doanh của Công ty SJC để được giải đáp" - NHNN phản hồi.

Sau nhiều tuần đóng cửa, ngày 14/10, các điểm giao dịch của Công ty SJC tại Đà Nẵng đã hoạt động giao dịch trở lại. Tuy nhiên, nhân viên báo hiện chỉ mua bán vàng nhẫn, không bán trực tiếp vàng miếng, muốn mua vàng miếng SJC phải đăng ký mua trực tuyến. Một số khách hàng băn khoăn không biết có mua được vàng miếng hay không vì đã “hụt” nhiều lần. Bên cạnh đó, số lượng điểm bán vàng miếng của Công ty SJC và 4 NHTM trên cả nước hiện nay không nhiều, chủ yếu tập trung ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Do đó, việc tiếp cận mua, bán vàng miếng SJC của người dân khá khó khăn, nhất là khách hàng ở các tỉnh, TP khác.

Giá vàng trong nước lệch pha thế giới

Diễn biến giá vàng trong nước cũng lệch pha so với thế giới. Giá vàng miếng SJC và vàng nhẫn sáng 15/10 tiếp tục duy trì ở mốc cao. Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) mua vào ở mức 83 triệu đồng lượng/mua vào, bán ra 85 triệu đồng/lượng. Chênh lệch giá mua vào - bán ra vàng miếng SJC 2 triệu đồng/lượng.

Đối với vàng nhẫn, Tập đoàn Doji điều chỉnh tăng giá mua và bán thêm 400.000 đồng lên 82,95 triệu đồng/lượng và 83,85 triệu đồng/lượng. Giá mua và giá bán vàng nhẫn thương hiệu PNJ đều niêm yết ở mức 82,7 triệu đồng/lượng và 83,7 triệu đồng/lượng, tăng 400 nghìn đồng ở cả 2 chiều.

Trong khi đó, đầu giờ sáng nay 15/10 theo giờ Việt Nam, giá vàng giao ngay trên thị trường thế giới giảm 0,2% xuống 2.649,98 USD/ounce. Có thời điểm, giá vàng thế giới giảm thêm 20 USD/ounce, xuống còn 2.648 USD/ounce trước sự đi lên của đồng USD, cũng như thị trường chứng khoán Mỹ.

Trong vài tuần trước đó, có thời điểm, giá vàng thế giới liên tục tăng mạnh nhưng giá vàng trong nước lại đứng yên.

PGS-TS. Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế cho rằng, các giải pháp quản lý thị trường vàng mà NHNN và các bộ, ngành thực hiện thời gian qua đã mang lại một số hiệu quả tích cực, song thị trường vàng vẫn còn nhiều yếu tố bất ổn, chưa thông suốt.

Theo cảnh báo của các chuyên gia, sự đóng băng thị trường vàng dẫn tới tình trạng vàng hai giá như hiện nay, nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng và gây rủi ro cho thị trường.

PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, nhận định vàng miếng SJC là thương hiệu quốc gia nhưng xuất hiện tình trạng khó mua, khó bán có thể làm giảm lòng tin của người dân vào loại vàng này. "Việc mua đâu, bán đó trên thị trường vàng hiện nay gây ra tình trạng méo mó, không tạo ra uy tín của sản phẩm. Chưa kể, việc người dân không mua, bán được vàng trên thị trường chính thức sẽ tìm đến các kênh không chính thức hoặc chấp nhận mua, bán vàng với giá chênh lệch cao.

TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng, biện pháp bán vàng can thiệp thị trường của NHNN là giải pháp tình thế. Quan trọng nhất để tăng nguồn cung là cho phép các doanh nghiệp vàng được nhập khẩu và xuất khẩu vàng, Nhà nước kiểm soát bằng thuế.

Các ngân hàng bán vàng thì cũng nên mua lại vàng đã bán ra, kể cả mua lại vàng của các đơn vị khác bán ra. Đồng thời, việc kiểm soát độc quyền vàng miếng SJC đã quá lâu và cần sớm gỡ bỏ. Để làm được điều này cần sửa đổi sớm Nghị định 24 về quản lý thị trường vàng. Trước mắt cho phép một số đơn vị được nhập khẩu vàng cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Tiến xa hơn là đảm bảo thị trường trong và ngoài nước liên thông, đảm bảo sự minh bạch, quyền lợi của người tiêu dùng. (TS Nguyễn Trí Hiếu)

Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Trí Hiếu đề xuất thêm, NHNN cần giao việc nhập khẩu vàng cho các nhà kinh doanh vàng uy tín và rút lui về vai trò quản lý chứ không phải nhà nhập khẩu vàng. Đi kèm với các áp đặt cho mỗi nhà kinh doanh vàng, NHNN vẫn sẽ kiểm soát được lượng ngoại tệ bỏ ra để mua vàng. Việc này sẽ tạo ra được nguồn cung trên thị trường dồi dào và ổn định hơn.

Một giải pháp quan trọng khác là sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Các chuyên gia đều kiến nghị không nhất thiết phải độc quyền nhà nước về một thương hiệu vàng. Phương thức quản lý phải khác, dùng các công cụ điều tiết như thuế, kiểm soát thông tin, phải xem lại việc cấp quota, hạn ngạch cho phép xuất khẩu bao nhiêu, sử dụng công cụ thuế để điều tiết…  Từ bỏ dần phụ thuộc phương thức quản lý hành chính.

NHNN cho biết đang hoàn thiện báo cáo đề xuất sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP, trong đó có nội dung về quản lý sản xuất vàng miếng để hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc quản lý hoạt động kinh doanh vàng có thể phát triển bền vững và minh bạch hơn.