AI và bài toán bản quyền

Tranh cãi về bản quyền

Đến nay, tất cả các vụ kiện đều chưa ngã ngũ nhưng cả hai phía đều đã thể hiện rõ ràng quan điểm của mình. Trong đơn kiện OpenAI, nhóm 17 nhà văn khẳng định các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM - công nghệ đằng sau các công cụ AI nổi tiếng) có thể "nhả ra sản phẩm phóng tác, tức những chất liệu dựa trên, bắt chước, tóm tắt hoặc viết lại sản phẩm của nguyên đơn, làm ảnh hưởng đến thị trường của họ".

Đơn kiện Stability AI nêu: "Tác hại đối với tác giả gốc không còn là lý thuyết. Các sản phẩm tranh ảnh do AI tạo ra "theo phong cách" của một nghệ sĩ cụ thể đã được bán trên Internet, tranh giành lợi nhuận với họ". Nhóm nguyên đơn "muốn chấm dứt sự vi phạm quyền lợi trắng trợn trên quy mô lớn này trước khi nghề nghiệp của họ bị loại bỏ bởi phần mềm máy tính vận hành hoàn toàn dựa trên công sức vất vả của họ".

Phản hồi đơn kiện của nhóm 17 tác giả, người phát ngôn của OpenAI Lindsey Held khẳng định công ty này tôn trọng quyền của các nhà văn, đồng thời tin rằng họ sẽ hưởng lợi lớn từ công nghệ AI. "Chúng tôi lạc quan rằng chúng ta sẽ tiếp tục cùng nhau tìm ra cách hưởng lợi chung để giúp mọi người tận dụng công nghệ mới trong một hệ sinh thái giàu nội dung", bà Held nói.

Dù kết quả các vụ kiện ra sao, cộng đồng quốc tế không thể phủ nhận sự xuất hiện của AI mang đến những ảnh hưởng rất lớn với mọi ngành nghề. Tiến sĩ chuyên ngành lịch sử hội họa Sarah Adams tại ĐH Ghent (Bỉ) nhận định: "Sản phẩm do AI tạo ra thách thức cách nhìn nhận về quyền tác giả và buộc chúng ta suy nghĩ lại về vai trò của người nghệ sĩ trong quá trình sáng tạo".

Luật sư Jim Holloway (Công ty luật Baker & McKenzie) chia sẻ trong bài xã luận đăng trên website Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF): "Các trường hợp sử dụng AI tạo sinh đang ảnh hưởng mạnh đến cách nhìn truyền thống về quy trình sáng tạo, quyền tác giả, quyền sở hữu và thách thức giới hạn của luật bản quyền. Những công ty phát triển và sử dụng AI tạo sinh nên cẩn thận để không vướng phải những rủi ro liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ".

Tác phẩm của AI có được bảo hộ?

Vấn đề tác phẩm do AI tạo ra có được bảo hộ bản quyền hay không cũng là chuyện được tranh cãi toàn cầu. Tháng 8-2023, một thẩm phán ở Mỹ đã đưa ra phán quyết để các nhà lập pháp có thể tham khảo.

Ngày 18-8, thẩm phán Beryl Howell khẳng định sản phẩm do AI tạo ra mà không có sự tham gia của con người sẽ không được bảo hộ trí tuệ ở Mỹ. Bà Howell nhấn mạnh chỉ những tác phẩm do con người tạo ra mới được đăng ký sở hữu trí tuệ.

Bà Howell nói: "Chúng ta đang tiến đến những "vùng đất mới" của vấn đề bản quyền khi nghệ sĩ bắt đầu sử dụng AI. Điều này sẽ dấy lên "nhiều câu hỏi khó" cho luật bản quyền".