Động lực phát triển hạ tầng giao thông

Nghị quyết 98 mở ra nhiều cơ hội để phát triển về hạ tầng, ít phụ thuộc vào ngân sách công, vận dụng thực hiện các dự án đang bị trì trệ cả BOT, BT và PPP

Với thẩm quyền về quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị được phân cấp từ Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội (Nghị quyết 98), TP HCM sẽ chủ động hơn trong việc thực hiện phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung xây dựng khu chức năng, quy hoạch chung đô thị, quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật giao thông kết nối thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội thành phố.

Thúc đẩy xã hội hóa đúng nghĩa

TP HCM là nơi thu hút hàng triệu người từ khắp mọi vùng miền đất nước đến sinh sống, học tập, làm việc. Thành phố là hạt nhân trung tâm của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, nếu hạ tầng giao thông được đầu tư tương xứng sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế, tăng năng suất lao động xã hội, tạo thuận lợi trong vận chuyển hàng hóa để hạ giá thành sản phẩm và thu hút đầu tư đánh thức cả vùng Đông và Tây Nam Bộ, tạo nguồn thu đóng góp cho ngân sách quốc gia nhiều hơn nữa.

Song, để triển khai dự án, đẩy nhanh tiến độ phải tăng vốn đầu tư. Ngân sách không thể trang trải hết tất cả, cần thu hút nguồn vốn xã hội hóa với vai trò của hệ thống tài chính tư nhân. Đối với các dự án tư nhân, tháo gỡ được các điểm nghẽn tồn tại lâu nay sẽ cải thiện được môi trường đầu tư, tạo thêm niềm tin đối với doanh nghiệp, người dân vào hệ thống công quyền. Thế nhưng, có nhiều trở ngại, trong đó có việc nhà đầu tư lo sợ rủi ro chậm được giải quyết, dự án có thể vướng thu hồi đất vì người bị giải tỏa khiếu nại, chậm giao mặt bằng, chính sách thay đổi và hồi tố phải dừng dự án. Nghị quyết 98 cho phép TP HCM được áp dụng hợp đồng BOT đối với dự án công trình đường bộ hiện hữu, với các điều kiện thực hiện bảo đảm lợi ích của người dân; được thực hiện dự án đầu tư theo hợp đồng BT thanh toán bằng tiền từ ngân sách thành phố.

Nghị quyết 98 chỉ là công cụ nhằm khuyến khích, thúc đẩy xã hội hóa đúng nghĩa với sự tham gia của toàn dân, toàn bộ hệ thống doanh nghiệp, tạo sức mạnh đúng nghĩa của nền kinh tế thành phố. Theo đó, nên đề xuất tăng thẩm quyền cho TP HCM trong việc tạo lập các động cơ khuyến khích các nhà đầu tư, các dự án lớn bằng các cơ chế linh hoạt trong các quy trình, thủ tục cũng như mở rộng giới hạn cho các chính sách ưu đãi với nhiều hình thức khác nhau, phối hợp các cơ quan bộ, ngành và địa phương Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, nhằm khắc phục các lực cản thuộc về chủ quan. Đó là cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị; cải thiện các tương tác với khu vực tư; đánh giá đúng năng lực của hệ thống, cơ chế tổ chức thực hiện; đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong khu vực công... để giảm thiểu chi phí không chính thức và cải thiện hình ảnh khu vực hành chính công.

Động lực phát triển hạ tầng giao thông 第1张

Nghị quyết 98 mở ra nhiều cơ hội để phát triển về hạ tầng, ít phụ thuộc vào ngân sách côngẢnh: Hoàng Triều

Cần hình thức hỗ trợ "đặc biệt"

Nghị quyết 98 mở ra nhiều cơ hội để phát triển về hạ tầng, ít phụ thuộc vào ngân sách công, vận dụng thực hiện các dự án đang bị trì trệ cả BOT, BT và PPP. Thực tế trên cho thấy, cần lưu lý gắn kết hạ tầng giao thông theo đề xuất Nghị quyết về TOD, các khu đất gắn với hạ tầng giao thông, tạo phối hợp giữa các sở ngành để hình thành các chuỗi dự án với nhau, kích cầu các dự án "ăn theo" phát triển các loại hình dịch vụ, song cũng lưu ý kết nối hệ thống giao thông công cộng. Việc vận dụng Nghị quyết 98 để tạo ra các nguồn thu bổ sung, cơ chế chính sách là vốn mồi để không phụ thuộc vào nguồn vốn ngân sách - vốn rất hạn chế.

Một vấn đề rắc rối, luôn gây chậm trễ trong các dự án trọng điểm giao thông trên địa bàn TP HCM là cơ chế, chính sách bồi thường giải tỏa mặt bằng, tái định cư cho người dân bị ảnh hưởng bởi dự án. Do đó, tại các dự án BOT, BT, PPP, thành phố cần có một hình thức hỗ trợ "đặc biệt" với ban thẩm định độc lập, cân đối nguồn vốn từ trước khi ra quyết định chủ trương đầu tư, đặc biệt là nguồn kinh phí để chi trả cho bồi thường, hỗ trợ người có đất bị thu hồi, để tránh làm phức tạp tình hình.

Ngoài ra, việc đo đạc địa chính phục vụ bồi thường giải tỏa mặt bằng, tái định cư cho người dân cần lựa chọn kỹ đơn vị tư vấn độc lập, có năng lực, kinh nghiệm để hợp đồng đo đạc và tổ chức nghiệm thu đúng theo quy định. Tránh tình trạng thực hiện không đúng quy trình, thủ tục dẫn đến những sai sót phải điều chỉnh nhiều lần gây mất thời gian, kéo dài dự án, lãng phí các nguồn lực đi theo.

Cơ quan được giao nhiệm vụ lập phương án bồi thường, hỗ trợ cần thực hiện đầy đủ quy trình công khai, minh bạch và đối thoại với các thành phần bị ảnh hưởng bởi dự án để thuyết phục, khắc phục những thiếu sót nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những thắc mắc, khiếu kiện của người có đất bị thu hồi. Song song đó, đẩy mạnh vận động, tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về đất đai, cũng như mục đích, ý nghĩa của dự án tới các thành phần có đất bị thu hồi, trước hết là cán bộ, đảng viên, quần chúng gương mẫu, nhằm nâng cao nhận thức về trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi trong việc chấp hành chủ trương thu hồi đất của nhà nước để thực hiện dự án.

Đi cùng đầu tư hạ tầng giao thông, cần lưu tâm tạo bước đột phá về hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị; kết hợp đồng bộ giữa cải tạo, chỉnh trang đô thị mới, bảo đảm kiến trúc hài hòa; tổ chức lại đời sống dân cư dọc theo dự án, trong lòng dự án nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống người dân trong quá trình cải tạo, chỉnh trang, phát triển hạ tầng giao thông. Phát triển trục giao thông gắn với đô thị theo hướng đa trung tâm, kết nối vùng, đô thị xanh, đô thị thông minh, giữ được nét đặc trưng sông ngòi kênh rạch của thành phố.

Để vận dụng Nghị quyết 98 vào các dự án hạ tầng giao thông, TP HCM cần phải công khai minh bạch, có tiêu chí rõ ràng về tiềm lực tài chính, năng lực cũng như kinh nghiệm của các nhà đầu tư để tránh việc dự án bị chậm trễ như thời gian qua.